W dniu 14 października Komisja Wenecka przyjęła opinię w sprawie projektu nowelizacji ustawy – Prawo o prokuraturze (CDL-AD(2024)034).
Komisja Wenecka stwierdziła w szczególności, że:
- W odniesieniu do wyboru kandydatów na stanowisko Prokuratora Generalnego, Krajowej Radzie Prokuratury, zamiast powierzać jej zadanie przedstawienia Sejmowi trzech kandydatów, można by powierzyć (pod warunkiem, że jej skład zostałby zmodyfikowany zgodnie z zaleceniami) samodzielne przeprowadzenie wyboru i ewentualne sporządzenie krótkiej listy kandydatów (po publicznym ogłoszeniu) na podstawie kryteriów określonych w ustawie;
- W każdym razie, jeśli system podmiotów nominujących zostanie utrzymany, ugrupowania polityczne w parlamencie nie powinny mieć uprawnień do zgłaszania kandydatów na stanowisko Prokuratora Generalnego; Izba Adwokacka i Krajowa Rada Radców Prawnych mogłyby zostać włączone do listy podmiotów nominujących; należy określić zasady zgłaszania kandydata przez przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego;
- Kryteria kwalifikacyjne na stanowisko Prokuratora Generalnego mogłyby zostać doprecyzowane, aby zapewnić, że kandydaci posiadają kompetencje niezbędne do pełnienia tej roli organizacyjnej wysokiego szczebla, w tym umiejętności kierownicze;
- Należy znieść kompetencję Marszałka Sejmu do wetowania kandydatów;
- Przepisy dotyczące przedterminowego odwołania Prokuratora Generalnego z powodów takich jak „złamanie przysięgi” lub „uchybienie godności urzędu” powinny zostać usunięte lub poddane zasadniczej rewizji, ponieważ zapewniają zbyt szeroki zakres uznania i stwarzają ryzyko nadużyć; należy zapewnić gwarancje proceduralne przeciwko nieuczciwemu odwołaniu Prokuratora Generalnego;
- Projekt ustawy powinien odnosić się do immunitetu funkcjonalnego Prokuratora Generalnego i powinien wskazywać odpowiednie kryteria uchylenia jego immunitetu i nietykalności; zaangażowanie Parlamentu w te decyzje powinno zostać usunięte;
- Mechanizm zapewniający niezależny proces prowadzenia dochodzeń w sprawie wiarygodnych zarzutów wobec Prokuratora Generalnego;
- Większy wkład ekspertów zewnętrznych powinien zostać zapewniony poprzez skład Krajowej Rady Prokuratury, między innymi poprzez wyjaśnienie kryteriów kwalifikowalności członków nieprokuratorskich; jednocześnie projekt ustawy powinien zapewnić, że prokuratorski komponent Rady reprezentuje wszystkie szczeble prokuratury;
- Krajowej Radzie Prokuratury można by powierzyć mianowanie, karierę i dyscyplinowanie innych prokuratorów, aby skutecznie wypełniała swoją rolę strażnika prokuratorskiej niezależności;
- Zgodnie z opinią z 2017 r. władze powinny wprowadzić dodatkowe zabezpieczenia w celu ograniczenia uprawnień Prokuratora Generalnego i innych prokuratorów wyższego szczebla w zakresie wydawania poleceń prokuratorom niższego szczebla, a także w zakresie przekazywania informacji o sprawach karnych.
Poniżej przedstawiamy najważniejsze tezy opinii Komisji Weneckiej.
Cała opinia dostępna tutaj.